گزارش سوء مدیریت‌ها در عبور و مرور زائران اربعین به‌همراه واکنش مردم

مقصر کیست؟

مراسم اربعین سال ۱۴۰۱ در ایران با اتفاقات عجیبی همراه بود. در ساعات نوشته‌شدن این گزارش همچنان گزارش‌هایی از ازدحام جمعیت در مرزهای زمینی روی خروجی رسانه‌ها قرار می‌گیرد. مطابق گفته‌های استاندار کردستان همچنان بخشی از مرزهای زمینی بسته است و تنها زائرانی که توانسته‌اند بلیت هواپیما تهیه کنند، به‌راحتی خودشان را به راهپیمایی اربعین رسانده‌اند.
 
این در حالی است که تا چند روز پیش هیچ هشداری درباره پیش‌آمدن شرایط عجیب در راهپیمایی اربعین به زائران داده نشده بود. دولت با درنظرگرفتن یک وام ویژه با شرایط دریافت و پرداخت متفاوت در حال تشویق مردم برای حضور در این راهپیمایی بود و در صداوسیما هم مدام مردم را به حضور در این راهپیمایی تشویق می‌کرد.
 
با این‌حال از سه روز پیش یکباره اوضاع تغییر کرد. زائران زیادی در مرز منتظر ماندند. رسانه‌ها از ایرانی‌های حاضر در عراق خواستند تا زود زیارت‌شان را به پایان برسانند و به ایران بازگردند و از آنهایی که در ایران حاضر بودند هم خواسته شد که به سمت مرزها حرکت نکنند.
 
شبکه‌های اجتماعی پر از ویدئوهایی است که وضعیت زائران را لب مرز یا در عراق نامناسب نشان می‌دهد. به نظر می‌رسد عراق امسال چندان آماده میزبانی از ایرانی‌ها نبوده و به اشکال مختلف هم این آماده‌نبودن یا نارضایتی‌اش را هم نشان داده است. مهم‌ترینش این است که بلافاصله بعد از سفر وزیر کشور ایران به عراق و حضور در بغداد وضعیت مرزها متفاوت شد و خبر رسید که مرزها بسته شده‌اند.
 
احمد وحیدی، وزیر کشور ایران، روز جمعه گذشته در توضیح وضعیت پیش‌آمده گفت: «به دلیل اینکه عراق ظرفیت تخلیه زائران از پایانه‌های مرزی خود را با همان سرعت که از مرزهای ما خارج می‌شود، ندارد، دیروز و شب گذشته حجم بسیار زیادی از زائران در مرزها باقی مانده و قادر به ورود به عراق نشده‌اند».
 
وزیر کشور همچنین گفت که: «وضعیت ما الان به این ترتیب است که با توجه به اینکه دیروز و دیشب حجم بسیار زیادی از مردم آمده بودند و دوستان عراقی ما هم ظرفیت ندارند که با سرعتی که ما زائران را تخلیه می‌کنیم، آنها بتوانند تخلیه کنند و از مرز عبور دهند، زائران پشت مرزها و گیت‌های ورودی عراقی می‌مانند، اذیت می‌شوند و هوا هم بسیار گرم است و صلاح نیست چنین تجمعات گسترده‌ای داشته باشیم».
 
برخی گزارش‌های مردمی می‌گوید که در خاک عراق امکانات لازم و متناسب با حمل‌ونقل ایرانی‌ها وجود ندارد. همچنین طرف عراقی اجازه فعالیت اتوبوس‌های ایرانی را هم در این کشور نمی‌دهد. وزیر کشور روز جمعه همچنین وعده داد طرف عراقی با تردد اتوبوس‌های ایرانی موافقت کرده. وحیدی گفت: «عراقی‌ها قول دادند که موافقت کنند که بخشی از حمل‌ونقل در عراق با وسایل نقلیه کشورمان انجام شود و اتوبوس‌های ما در حال انتقال به آن طرف مرز هستند».
 
با این حال و تا زمان نگارش این گزارش وضعیت مرز مانند چند روز گذشته است. ازدحام جمعیت، کمبود آب و مواد غذایی در کنار وضعیت بد بهداشتی و نبود امکانات اسکان جمعیت زیاد زائران پشت مرز موجب شده مسئولان محلی همچنان از مردم بخواهند که به سمت مرز حرکت نکنند.
 
استاندار کردستان روز گذشته درباره وضعیت مرزها به خبرگزاری ایسنا گفت: با بسته‌شدن مرز از سوی ستاد اربعین، تعداد زیادی از زائران حسینی که موفق به خروج از مرز نشده بودند، در مراکز اقامتی شهرستان مریوان اسکان داده شدند.
 
 اسماعیل زارعی‌کوشا باحضور در شهرستان مریوان و در بازدید از وضعیت اسکان و خدمات‌دهی به زائران اربعین حسینی که با همراهی مدیر کل میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع‌ دستی انجام شد، اظهار کرد: کارهای زیرساختی مناسبی در محورهای مواصلاتی مسیرهای منتهی به مریوان و در پایانه مرزی باشماق برای خدمات‌رسانی به زوار حسینی صورت گرفته است.
 
این تنها در مرز ایران و عراق نیست که شاهد ازدحام جمعیت و مشکلات در خدمات‌رسانی به زائران هستیم. مطابق گفته مسئولان ستاد اربعین وضعیت در کربلا و نجف هم چندان مساعد نیست و این شهرها آماده پذیرایی از این همه زائر نیستند.
 
محمد‌کاظم آل‌صادق، سفیر ایران در عراق، روز جمعه از زائران ایرانی خواست که با کوتاه‌کردن زیارت عراق را ترک کنند. او در این زمینه گفت: از زائران عزیز کشورمان تقاضا می‌کنیم به دلیل گرمای زیاد، کمبود آب، یخ و نبود زیرساخت‌های کافی، سفرشان برای شرکت در راهپیمایی اربعین حسینی را مدیریت کنند و همچنین مدت اقامت‌شان را در کربلا و نجف کوتاه کنند تا دیگر زائران عزیز و هم‌وطنان‌مان بتوانند به فیض زیارت نائل شوند.
 
همچنین طبق آمارهایی که سازمان هلال احمر منتشر کرده تا روز جمعه ۹ زائر ایرانی در عراق جان باخته‌اند. پیرحسین کولیوند با اشاره آمار مراجعات زائران ایرانی به نیروهای هلال احمر در عراق گفت: تا به امروز سه‌هزار‌و ۷۶۴ نفر از زائران در کربلای معلی به مراکز درمانی که تحت پوشش هلال احمر جمهوری اسلامی هستند، مراجعه کردند. بیشترین مراجعه زائران در کربلا به دلیل تزریقات، سرم‌تراپی و تست قند خون بوده است. کولیوند همچنین گفت: متأسفانه ۹ نفر از زائران ایرانی در کربلا جان باختند./ شرق
 

فیلم

مسائل اخیر پیاده روی اربعین نهایت بی‌تدبیری دولت است

درصدد متهم کردن مسئولان به تلاش برای نادیده گرفتن کرامت انسان‌ها نیستیم، ولی نمی‌توانیم این روش را که البته اختصاص به این دولت ندارد و از چند سال قبل جریان یافته (و فقط دو سال کرونائی استثنا بوده) نهایت بی‌تدبیری ندانیم.

روزنامه جمهوری اسلامی نوشت: برای مردم ایران، محبوب‌تر از امام حسین علیه‌السلام، کسی سراغ نداریم. آرزوی سفر به کربلا و زیارت امام حسین و شهدای کربلا را تمام مردم ایران در وجود خود دارند. در ایام عاشورا با شور و شعور برای شهدای کربلا و سیدالشهدا عزاداری می‌کنند. زیارت اربعین را همه دوست دارند و هر وقت که بتوانند برای مشرف شدن به حرم حسینی اقدام می‌کنند.

پیاده روی اربعین برای نشان دادن همراهی با اهل‌البیت که معروف است در اولین اربعین شهادت امام حسین علیه‌السلام و شهدای کربلا به زیارت تربتشان رفتند نیز از سنت‌های پسندیده‌ایست که قرن‌هاست جریان دارد. بسیاری از علمای بزرگ نیز با پای پیاده از نجف به کربلا می‌رفتند تا در اربعین حسینی به زیارت آن حضرت و شهدای کربلا مشرف شوند. حتی در حکومت صدام و حزب بعث که موانعی برای زائران اربعین به وجود آورده بود نیز پیاده‌روی برای زیارت اربعین ادامه یافت و قربانی‌هائی هم به همراه داشت.

از ایران و سایر کشور‌ها نیز بسیاری از مردم برای زیارت اربعین به عراق می‌رفتند و هم‌اکنون نیز می‌روند و توفیق این زیارت را به دست می‌آورند. از چند سال قبل که دولت ایران وارد این ماجرا شد و با ابزار‌های تبلیغاتی و تسهیلات و امکاناتی که در اختیار دارد تلاش کرد مردم را به شرکت در راه‌پیمائی اربعین تشویق کند، این ماجرا شکل و شمایل دیگری پیدا کرد که نقاط قوت و ضعف آن قابل بررسی هستند و البته در این زمینه بسیار نوشته و گفته شده است.

در ایران، علاوه بر آنچه به عنوان راه‌پیمائی اربعین در مرز‌های عراق و داخل آن کشور صورت می‌گیرد، اقدامات دیگری از قبیل راه‌پیمائی و پیاده‌روی برای زیارت امام رضا علیه‌السلام در ایام آخر صفر نیز باب شد و حتی اقدامی تحت عنوان «جاماندگان اربعین» هم صورت گرفت که از میدان امام حسین تهران تا حرم حضرت عبدالعظیم حسنی و در شهرستان‌ها هم در نقاطی که تعیین می‌کنند صورت می‌گیرد. این‌ها هم با برنامه‌های دولتی و به کمک دستگاه‌های مختلف رسمی انجام می‌شوند و بطور طبیعی عوارضی هم دارند که این روز‌ها مشاهده می‌شوند.

این عوارض را نمی‌توان نادیده گرفت و با کرامت انسانی در تضاد ندانست. اینکه مردم با انواع مشوق‌ها و با تبلیغات بسیار پرسروصدا به عزیمت به مرز‌ها تشویق شوند و در آنجا با انواع و اقسام مشکلات و سرگردانی‌ها مواجه شوند بطوری که بدبینی نسبت به همه‌چیز تمام وجودشان را پر کند، با هیچ منطق و تدبیری منطبق نیست.

درصدد متهم کردن مسئولان به تلاش برای نادیده گرفتن کرامت انسان‌ها نیستیم، ولی نمی‌توانیم این روش را که البته اختصاص به این دولت ندارد و از چند سال قبل جریان یافته (و فقط دو سال کرونائی استثنا بوده) نهایت بی‌تدبیری ندانیم. بگذریم از مشکلات و موانعی که در داخل عراق نیز وجود دارند و نادیده گرفتن آن‌ها نیز نوع دیگری از بی‌تدبیری است.

در زمینه موضوع اعزام زائر به عراق در ایام اربعین، مطالب زیادی وجود دارند که به دلایل مختلف از مطرح ساختن آن‌ها خودداری می‌کنیم، ولی لازم است این نکته را مطرح کنیم که از حدود ۳۰ سال قبل درباره تصدی دولت و نظام بر امور زیارتی اختلاف نظرهائی وجود داشته و عده‌ای معتقد به عدم لزوم آن بودند و هستند.

قدر مسلم اینست که اگر درباره حج واجب نتوان حق را به مخالفین تصدی دولتی و حکومتی داد، در مواردی از قبیل زیارت اربعین و بطور کلی زیارت کربلا می‌توان حق را با آنان دانست. این‌ها از اموری هستند که اگر به خود مردم واگذار شوند، اولاً مردم طبق سلیقه خود آن‌ها را انجام می‌دهند و ثانیاً اینهمه مشکلات و دردسر و عوارض منفی که این روز‌ها در مورد راه‌پیمائی اربعین مشاهده می‌شود، به وجود نخواهد آمد. آیا بهتر نیست لااقل برای اموری از قبیل زیارت‌ها مردم آزاد باشند؟
 

چالش ها و دشواری ها برای رفتن به مراسم اربعین حسینی

دو سالی بود که به خاطر کرونا بسیاری از زائران ایرانی، از مراسم اربعین جامانده بودند از همین‌رو امسال که تب کرونا فروکش کرد، عزم خود را جزم کردند تا خود را از مسیرهای مختلف به کشور عراق و عتبات عالیات برسانند.
 
مجوزهای لازم برای حضور پرشور زوار ایرانی در مراسم اربعین از طرف عراقی که صادر شد، مسئولان ایرانی شروع به برنامه‌ریزی کردند تا در روزهای مانده به اربعین برای زائران مشکلی پیش نیاید. آمادگی مرزها، فراهم بودن سرویس حمل و نقل برای رفت و آمد زائران، امکانات بهداشتی و... از جمله برنامه‌های مسئولان برای 5 میلیون زائری بود که برای اربعین پیش بینی کرده بودند. به طور کل مسئولان مدعی بودند که بدون شک این مراسم مهم و سالانه، بدون هیچ مشکلی برگزار خواهد شد! الان فقط چند روز مانده به اربعین یک بلبشویی در مرزها به وجود آمده که غیر قابل باور است.

ویدئو و تصاویر منتشر شده از مرزها گواه شرایط بسیار ناگوار زائران است. گرمازدگی، معطلی چندساعته پشت مرزها، نبود امکانات رفاهی، نبود سرویس حمل و نقل، گرمای شدید، بی‌نظمی در اسکان، بسته شدن راه‌ها در فاصله 15 کیلومتری به مرز و... از کوچکترین مشکلات زائران است. این یعنی آنکه مدعیان برنامه ریزی اربعین نتوانستند نمره قابل قبولی را در این رابطه بگیرند.

البته به گفته مسئولان آنچه که باعث بیشترین مشکلات برای زوار مانده در مرزها شده است، ضعف امکانات زیرساختی در کشور عراق است. عدم توازن سیستم حمل و نقل عمومی در دوطرف مرز، پیش بینی برای افزایش دوبرابری میزان زوار در مراسم اربعین امسال، نزدیک شدن روز اربعین به گرمای عراق در فصل تابستان، ناآرامی‌های اخیر در عراق، کمبود موکب‌های خدمت رسان در مرز عراق و کمبود گیت‌های ورودی مرزبانی عراق از جمله ضعف امکانات زیرساختی در کشور عراق است.
 
 
زائرانی که از مبداشان دور نشده‌اند، برگردند
با این حال شرایط آنقدر وخیم است که مسئولان امر مدام از مردم می‌خواهند که به مرزها سفر نکنند. در همین راستا سردار حاجیان، سخنگوی فراجا درباره آخرین وضعیت مرزها گفت: همان‌طور که می‌دانید با توجه به ازدحام جمعیت در پایانه‌ها، مرزهای 6گانه ما تا اطلاع ثانوی بسته است تا به پایداری در خروج برسیم. از نظر ترافیکی نیز، ترافیک بسیار سنگینی در محورهای مواصلاتی به پایانه‌های مرزی داریم. این کار به منظور حفظ جان زائران و به دلیل گرمای هوا است.

به گزارش باشگاه خبرنگاران، وی با اشاره به اینکه از مبدا کنترل‌ها صورت گیرد، گفت: مسیرهایی که به 3 استان، ایلام، کرمانشاه و خوزستان ختم می‌شود، کنترل شده و اجازه ورود به این مسیرها داده نمی‌شود. روز پنج‌شنبه بالای 320 هزار خروج از کشور داشتیم و حدودا 70 هزار نفر نیز وارد شدند. همین موضوع باعث تراکم زیادی در مرزها شد. سردار حاجیان درباره صدور گذرنامه‌ها گفت: براساس مصوبه ستاد مرکزی، صدور گذرنامه‌ها متوقف شده است.

نه گذرنامه‌ای تمدید و نه برگ گذر موقت صادر می‌شود. برهمین اساس، از مردم درخواست دارم که به مراکز پلیس + 10 مراجعه نکنند. در مدت اخیر 550 هزار برگه گذر ویژه اربعین صادر شد که همه را تحویل پست دادیم؛ علاوه براین، نزدیک به یک میلیون و 450 هزار گذرنامه صادر کردیم و بیش از 410 هزار گذرنامه که تاریخ اعتبارش تمام شده بود، اعتبار مجدد خورد؛ بنابراین در مجموع، بالای 2 میلیون و 400 هزار مجوز خروج از کشور صادر شده است.

سخنگوی فراجا درباره دلیل ترافیک خودرویی در مرزها گفت: با توجه به اینکه سیستم حمل و نقل عمومی توان جابه‌جایی مسیر با این حجم را نداشت، خیلی‌ها از خودروهای شخصی‌شان استفاده کرد و صف ترافیک در مرزها به 15، 20 کیلومتر رسید. اگر زوار نزدیک مبدا هستند، برگردند تا به وضعیت ثابتی برسیم. وی همچنین درباره وضعیت پارکینگ‌های مرزی گفت: اکثر پارکینگ‌ها در حال پر شدن است.

سردار حاجیان در بخش دیگری از صحبت‌های خود درباره حرکت اتوبوس‌ها از پایانه‌ها به سمت مرز گفت: فعلا در پایانه‌های مسافربری اجازه خروج به اتوبوس‌ها به سمت استان‌های مرزی داده نمی‌شود. همچنین بنابر مصوبه ستاد اربعین، وجه آن کسانی که بلیط خریده‌اند و نمی‌توانند به مرز بروند، مسترد می‌شود. وی درباره تصمیم ترافیکی مربوط به این روزها گفت: درخواست ما این است که مردم از مبدا حرکت نکنند، اگر خیلی از مبداشان دور نشده‌اند، برگردند و ما هم در لایه‌های مختلف ترددها را کنترل می‌کنیم.
 
 
جان زائران در خطر است
همچنین فرمانده قرارگاه اربعین فراجا با تاکید بر اینکه مردم به هیچ عنوان به سمت مرزهای منتهی به عراق سفر نکنند درباره ساماندهی برخی خودروهای رها شده در معابر از سوی زائران توضیحاتی ارائه کرد. سردار محمد شرفی، رئیس کمیته امنیتی انتظامی ستاد مرکزی اربعین و فرمانده قرارگاه اربعین فراجا درباره وضعیت مرزها گفت: برای بازگشت زائران از مرز موضوع تامین اتوبوس مطرح است که کمیته حمل و نقل این وظیفه را برعهده دارد، البته این کمیته با فراجا نیز در تعامل است و قرار است 800 هزار اتوبوس را برای بازگشت زائران در نظر بگیرند.

او که با ایلنا گفتگو می‌کرد، با بیان اینکه ما باید تسهیلگری کنیم تا اقدامات به سرعت انجام شود، ادامه داد: در حال حاضر اتوبوس‌ها در پایانه برکت در مرز مهران حضور دارند و زائران را از مرزها خارج می‌کنند. از امروز سفرهای برگشت آغاز شده و هر چه جلوتر می‌رویم انبوه جمعیت زائران برای بازگشت بیشتر خواهد شد ما با تمام توان در صحنه حضور داریم و مدیریت می‌کنیم تا زائران بتوانند به سلامت به مقصد خود برگردند.

رییس کمیته امنیتی انتظامی ستاد مرکزی اربعین در پاسخ به این سوال که در برخی از تصاویر منتشر شده در فضای مجازی برخی از زائران خودروهای خود را در نقاط مختلف رها کرده و به سمت مرزها رفته‌اند آیا پلیس برای حفاظت از این خودروها تمهیدی اندیشیده است، گفت: تمام خودروها به پارکینگ‌ها منتقل شده‌اند، تعدادی از خودروها که در معابر رها شده بودند همکاران ما به پارکینگ‌ها منتقل کرده‌اند و از طریق ارسال پیامک به صاحب خودرو به آن‌ها اعلام شده است که خودروی‌شان به چه پارکینگی منتقل شده است.
 
 
در حال حاضر شرایط مناسبی وجود ندارد
سردار شرفی با تاکید براینکه مردم به هیچ عنوان به مرزهای عراق مراجعه نکنند، گفت: به هیچ عنوان در حال حاضر برگ گذر موقت برای سفر اربعین صادر نمی‌شود، البته گذرنامه برای هر کسی که درخواست دهد صادر می‌شود .وی با بیان اینکه ظرفیت‌های خدمات‌دهی در سمت عراقی کاملا پر شده است، تصریح کرد: سفر به عراق از طریق زمینی به هیچ وجه توصیه نمی‌شود .

در حال حاضر شرایط مناسبی وجود ندارد ظرفیت‌های خدمات‌دهی در سمت عراق کاملا پر شده است و امتداد زائر از سمت عراق به دروازه‌های رسمی ما متصل شده است و امکان حرکت وجود ندارد بنابراین با توجه به گرمی هوا و شرایط نامطلوبی که وجود دارد توصیه می‌کنیم هر کسی در هر نقطه از مسیر است و قصد سفر زمینی به عراق را دارد در همان نقطه متوقف شود و جلوتر نیاید. همچنین افرادی که هنوز حرکت نکرده‌اند از سفر زمینی به عراق منصرف شوند.

فرمانده قرارگاه اربعین فراجا تاکید کرد: زائرانی که در نزدیکی مرزها هستند در مراکز شهری مستقر شوند و به هیچ عنوان به سمت مرزها حرکت نکنند .شرایط برای پذیرش زائران در پایانه‌های مرزی به سبب مشکلاتی که در طرف عراقی ایجاد شده است، اصلا وجود ندارد و هر قدم حرکت به سمت پایانه‌های مرزی باعث به خطر افتادن جان زائران خواهد شد؛ بنابراین درخواست می‌کنیم به هیچ عنوان به سمت مرزها نیایند.
 
 
در عراق مشکل حمل و نقل وجود دارد
از سوی دیگر رئیس ستاد مرکزی اربعین گفت: ما همچنان درخواست داریم که مردم به مرزها مراجعه نکنند. به گزارش ایسنا، سید مجید میراحمدی درباره آخرین وضعیت مرزهای کشور و تردد زائران، اظهار کرد: من در حال حاضر در مرز خسروی هستم .ما همچنان درخواست داریم که مردم به مرزها مراجعه نکنند. وی ادامه داد: طرف عراقی هم با توجه به مشکلات زیرساختی درخواست داشته است که زائران به مرزها مراجعه نکنند.

وضعیت آب و هوا و گرما بر همه خدمات تاثیر گذاشته است و عامل بسیار مهمی است .در مرز خسروی حتی در این ساعات ماندن زیر آفتاب سخت است .خواهش من این است که زوار برای حفظ سلامتی و امنیت جانی خود به هیچ وجه به مرزها مراجعه نکنند. معاون امنیتی انتظامی وزارت کشور همچنین گفت: در همه مرزها اوضاع در کنترل کامل است و وضعیت نگران کننده نیست اما اگر مردم به مرزها مراجعه کنند هم برای خود و هم برای ما دشواری ایجاد می‌کند.

میراحمدی در پایان درباره وضعیت زائران ایرانی در عراق، اظهار کرد: یکی از مشکلات جدی زائران در عراق مساله حمل و نقل است.  امسال به خاطر تنش‌های داخل عراق، شرایطی پیش آمده است که وسایل نقلیه آن‌ها نمی‌توانند در مسیرهایی رفت وآمد کنند و ما برای انتقال زائران اتوبوس فرستاده ایم .قیمت‌ها چند برابر شده و مشکلات زیادی وجود دارد. مسئولان عراقی تلاش خود را انجام داده‌اند اما مشکلات همچنان  پابرجا است.
 
مشکلات زائران در مرزها
اما همانطور که عنوان شد زائران چه در پشت مرزها و چه آنور مرزها شرایط وخیم و دشواری را می‌گذرانند که گرمازدگی یکی از مهم‌ترین آن‌هاست. در همین رابطه سخنگوی سازمان اورژانس کشور از گرمازدگی بیش 10 هزار نفر از هموطنان و زائران اربعین خبر داد. به گزارش فارس، مجتبی خالدی سخنگوی سازمان اورژانس کشور با اشاره به گرمازدگی تعداد زیادی از زائران اربعین حسینی اظهار داشت: طی روزهای گذشته بیش‌از ده هزار نفر دچار گرمازدگی شده‌اند و افراد زیادی با علائم گرمازدگی به پایگاه‌های اورژانس مراجعه کرده‌اند.

وی با بیان  اینکه بیشترین گرمازدگی در استان ایلام و در مرز مهران مشاهده شده است، تصریح کرد: به همین منظور سه دستگاه اتوبوس آمبولانس در این مرز مستقر شده و کارهای اورژانسی برای افراد در حدی انجام می‌شود که با سرم درمانی و احیا بتوانند به مسیر خود ادامه دهند. وی به مردم توصیه کرد که حتما در زمان پیاده‌روی به ویژه در اوج گرمای تابستان آب فراوان بنوشند و سفر خود را به گونه‌ای تنظیم کنند که هنگام غروب به مرز برسند و پیاده‌روی از ساعت 18 به بعد آغاز شود. به شدت به همه هموطنان توصیه می‌کنیم اگر هنوز سفر خود را آغاز نکرده‌اند از سفر منصرف شوند و اجازه دهند شرایط بهتر شده و در شرایط مناسب‌تری سفر کنند.

افرادی هم که از کشور عراق باز می‌گردند مقداری با مشکلات آب، اسکان و تردد مواجه بوده‌اند بنابراین از هموطنان درخواست می‌کنیم از سفر خودداری کنند. همچنین رئیس سازمان اورژانس گفت: تصمیم برای جلوگیری از ورود مسافران جدید به مرز عراق کار درستی بود؛ چرا که در آن سوی مرزها، امکانات کافی برای خدمت‌رسانی وجود ندارد. جعفر میعادفر گفت: گرمای هوا در مناطق مرزی بسیار بالا و آزاردهنده است و شرایط سختی را برای همکاران ما در اداره اورژانس و زائرانی که قصد تشرف به عتبات عالیات را دارند، ایجادکرده است.

وی افزود: تاکنون 172 مادر باردار که دچار مشکلاتی شده بودند به ما مراجعه کردند. بسیار تاکید کرده بودیم که امسال موضوع گرما جدی است و افراد زیر 6 سال، افراد مسن و زنان باردار در این برهه نیایند.
 
اما از دیگر گلایه‌هایی که زائران داشتند هزینه‌های بالای حمل و نقل است. یکی زائران می‌گوید: «هزینه حمل مسافر در آن سوی مرز بسیار بالاست در حالی که امکانات و خدمت‌رسانی بسیار ضعیف است. «حتی گفته می‌شود برای زائران اربعین در مرز عراق هیچگونه امکانات رفاهی و اولیه مانند آب خوردن و سرویس بهداشتی مهیا نشده است .بدتر آنکه مردم تو آشغال‌ها می‌خوابیدند. قسمت تلخ ماجرا هم آنجاست که به دلیل نبود امکانات و ضعف در تامین آب آشامیدنی زائران، در 25 کیلومتری مرز مهران، زائران اربعین از فرط تشنگی مقابل ماشین‌های عبوری را می‌گرفتند و از آن‌ها تقاضای آب می‌کردند.
 
خلاصه آنکه‌عدم پیش‌بینی لازم در خصوص حجم زائرین و البته ناهماهنگی مشهود در مبادی خروجی نشان دهنده آن است که مسئولان دولتی، به ویژه وزارت کشور در بروز مشکلات پیش آمده مقصر هستند.
 
رئیسی: شان و منزلت زائران را رعایت کنید
رییس‌جمهور با تاکید بر رعایت شان و منزلت زائران، از استاندار ایلام خواست همه امکانات لازم برای تسهیل در تردد زائران اربعین به کار گرفته شود. به گزارش ایسنا، صبح روز شنبه 19 شهریور 1401، سیدابراهیم رئیسی رییس‌جمهور در ارتباط با آخرین وضعیت زائران اربعین‌حسینی علیه‌السلام در مرز بین‌المللی مهران با حسن بهرام‌نیا استاندار ایلام به‌صورت تلفنی گفتگو کرد. رئیس جمهور در این گفتگو در جریان روند امور اربعین در استان ایلام و مرز بین المللی مهران قرار گرفت و بر رفع مشکلات و تسریع در امر خدمت‌رسانی به زوار تاکید کرد. رئیسی با تاکید بر رعایت‌شان و منزلت زائران از استاندار ایلام خواست همه امکانات لازم برای تسهیل در تردد زائران به کار گرفته‌ شود.

استاندار ایلام نیز در این گفتگو، از آخرین وضعیت زائران اربعین به همراه اقدامات انجام شده در خصوص تسهیل و روان‌سازی تردد آن‌ها و نیز خدمات انجام شده در استان و مرز بین‌المللی مهران به رییس‌جمهور گزارش داد.
 
سنگدوینی نماینده مجلس یازدهم: سوءمدیریت دولت در مراسم پیاده روی اربعین مشهود است
سنگدوینی نماینده مجلس با انتقاد شدید از قصور مسئولان دولتی در سرویس‌دهی نامناسب به زائرین اربعین حسینی به دیده‌بان ایران گفت: عاشقان اباعبدالله حسین(علیه السلام) 2 سال است که منتظر این روزها هستند پس باید دولت با بررسی‌های از پیش تعیین شده و هماهنگی با دولت عراق، شرایط لازم را فراهم می‌کرد نه اینکه الان اطلاع دهند که مردم به مرزها نیایند.

رمضانعلی سنگدوینی در رابطه با وضعیت اسف بار زوار اربعین در مرزهای غربی کشور گفت: با توجه به اینکه مردم 2 سال به دلیل شیوع ویروس کرونا، منتظر بودند تا در پیاده‌روی اربعین شرکت کنند دولت باید این پیش‌بینی را داشت که احتمال حضور گسترده مردم وجود دارد پس بایستی شرایط و زیرساخت‌های لازم را فراهم میکرد.

رییس فراکسیون مجمع خیرین و امور خیریه مجلس ادامه داد: اگر دولت عراق توانایی استقبال از زوار ایرانی را نداشت باید اعلام می‌کرد زیرا ما خیرین بسیاری داریم که می‌توانستند مسیر و موکب‌ها را برای زوار عزیز فراهم کنند.

نماینده گرگان در مجلس شورای اسلامی با تاکید بر اینکه دولت نتوانست شرایط حمل و نقل که با اتوبوس انجام میشود را به درستی فراهم کند افزود: مردم حتی در جابه‌جایی بین شهرهای دیگر هم با مشکل مواجه شدند چون اتوبوس‌ها برای زوار اربعین به سمت مرزهای غربی رفتند.

وی عنوان کرد: یکی دیگر از مواردی که سبب شده زوار عزیز در عراق به مشکل بر بخورند گرمای بیش از حد هوای آن کشور است که در حال حاضر به بیش از 50 درجه هم می‌رسد، کمبود آب و فضای کافی است. سنگدوینی با بیان اینکه مدیریت عراق در این زمینه بسیار ضعیف است افزود: وزارت امور خارجه باید جدی‌تر موضوع را پیگیری می‌کرد و اگر عراق توانایی و ظرفیت‌های لازم را نداشت باید اطلاع می‌داد، گفت: به طور مثال اعلام میکرد که ظرفیت پذیرایی از 10 هزار زائر را دارد و ایران نیز برنامه‌های خود را بر این اساس پیش میبرد؛ نه اینکه هموطنان ما در آنجا سرگردان شوند و حتی شاهد جان باختن چند نفر از زوار باشیم.

این نماینده مجلس شورای اسلامی در پایان خاطرنشان کرد: مسئولین مربوطه اعم از وزرا باید پاسخگوی این مدیریت نادرست باشند و نمایندگان مجلس نیز این موضوع را پیگیری خواهند کرد.
 

ازدحام در دو سوی مرز

محمد باقرزاده: اتوبوس از تهران که خارج می‌شود و در اولین پمپ‌بنزین بین‌راهی آن‌هم به فاصله چند کیلومتر از پایتخت ایران، فضا کم‌ و بیش رنگ ‌و بوی شرایط رایج این‌ روزها را به خود می‌گیرد؛ خروجی پمپ‌بنزین موکبی برقرار است و صفی کوتاه برای چای. هر چه جلوتر می‌رویم اما صف‌ها طولانی‌تر و تعداد موکب‌ها بیشتر می‌شود. نزدیک به همدان و در یکی از این صف‌ها تنوع قومیتی و جغرافیایی هم افزایش می‌یابد و حالا غیر از اتوبوس‌های خروجی از تهران، مسافرانی از شمال و شمال شرق کشور هم دیده می‌شود که بسیاری از آنها با خودروی شخصی عازم مرز ایران و عراق هستند. 

حوالی صبح جمعه ۱۸ شهریور خبری که تا شب گذشته و به ‌طور غیررسمی نقل می‌شد، به ‌طور گسترده به خروجی خبرگزاری‌ها هم رسیده و همین بسیاری از مسافران در راه را دو دل کرده ‌است؛ مرزهای خروج از ایران به سمت عراق بسته شده و امکان خروج وجود ندارد. مسوولان از مردم می‌خواهند که به مرزها مراجعه نکنند و از زائران ساکن در عراق هم درخواست بازگشت سریع‌تر به کشور را دارند. آثار این اخبار تازه حالا و در حوالی ظهر جمعه، آشکارا در مسیر مرز خسروی نمایان می‌شود. 

در مرزهای جنوبی، آنها که مطمئن شده‌اند امکان بازشدن مرز وجود ندارد و دسته‌ای که از ازدحام و گرمای مسیر خسته شده‌اند ولی همچنان اشتیاق و اصرار به ادامه مسیر خود دارند، عازم غرب کشور و مرز خسروی می‌شوند؛ این تغییر مسیر را فروشندگان بین‌راهی نزدیک به کرمانشاه و در فاصله کرمانشاه تا سرپل‌ذهاب هم به چشم دیده و تایید می‌کنند.

«حیدر» یکی از این فروشندگان است که در نزدیکی «اسلام‌آباد غرب» و برای همین روزهای پررفت‌وآمد، بساط فروش محصولات محلی ایجاد کرده و در این ‌باره می‌گوید: «7-6 ساله که حوالی محرم یا اربعین من دستفروشی می‌کنم البته غیر از دو سال کرونا. باورتان می‌شود هیچ‌وقت به اندازه این دو روز اینجا اینقدر شلوغ نبود.

خیلی‌ها هم می‌گویند از مرز مهران و شلمچه برگشته و این مسیر را آمده‌اند.» او می‌گوید که تا یکی، دو روز پیش، مسیر و ازدحام آن عادی بود اما به‌ناگه شرایط تغییر کرد: «اون مرزها را که بستند، همه به این سمت اومدن. البته امسال کلا زایر زیاد بود و از ۱2-10 روز پیش همین‌طور زایر می‌ره عراق.» با لبخندی می‌گوید برای خودش بد نشده و بلافاصله اظهار امیدواری هم می‌کند که در مرز مشکلی پیش نیاید.

ایست و توقف‌های چند ساعته در مسیر مرز 
اتوبوس که از کرمانشاه به سمت سرپل‌ذهاب فاصله می‌گیرد، کم‌کم آثار ترافیک در جاده نمایان می‌شود. به فاصله چند صدمتر و در وسط جاده، ماشین‌ها چند ردیفه خاموش یا متوقف شده‌اند. انتهای این ترافیک اما به یک راه‌بندان ختم می‌شود؛ نیروهای انتظامی و امدادی جاده را بسته و از مردم می‌خواهند که مسیر طی ‌شده را برگردند. می‌گویند مرز خسروی هم بسته شده و رفتن بی‌فایده است. 

این توضیحات اما چنان هواخواهی بین مردم متوقف‌شده ندارد و بسیاری با راهنمایی برنامه‌های مسیریاب و کمک مردم محلی، به جاده خاکی و مسیرهای فرعی می‌روند و با این روش از سد ایجاد شده تا مرز گذر می‌کنند. در همین مسیر اما بسیاری معترض هستند و از مسوولان انتظامی حاضر در محل می‌خواهند که راه را باز کنند. «علی» نام فرد میانسالی است که همراه خانواده از اراک تا نزدیک سرپل‌ذهاب آمده و نمی‌خواهد این مسیر را برگردد. او وقتی متوجه حضور عکاسان و خبرنگارانی از رسانه‌های مختلف می‌شود، صدایش را بالا می‌برد و می‌گوید: «خدا شاهد است از ۸ صبح با خانواده اینجا ایستادیم و هیچ راهی هم نداریم. اول صبح اینجا خیلی خلوت بود و اگر به ما اجازه رفتن می‌دادند، الان عراق می‌بودیم.

چرا روزهای قبل و زودتر به ما نگفتند می‌خواهند مرز را ببندند. این انصاف است؟ مدیریت اینجوری است؟» مسوولان اما می‌گویند که به آنها دستور رسیده و هر وقت اجازه حرکت صادر شود، حتما راه را باز خواهند کرد. حدود یک ساعت بعد هم این اتفاق رخ می‌دهد و جاده باز می‌شود. پیش از رسیدن به مرز خسروی دو بار دیگر هم این اتفاق تکرار می‌شود اما درنهایت افراد زیادی خود را به مرز می‌رسانند. 

ازدحام و گرما در مرز خسروی
دم‌دمای غروب جمعه است و در مرز خسروی تا چشم کار می‌کند، انسان‌های منتظری هستند که زیر گردوخاک بلندشده و گرمای شدید، بلاتکلیف مانده‌اند. هر چه جلوتر می‌رویم، صدای خواهش و التماس فردی پشت میکروفون بیشتر می‌شود: «سروران، بزرگواران، مردم عزیز به خدا مرز تا فردا باز نمی‌شود. برگردید و استراحت کنید.» این درخواست مدام با ادبیات مختلف تکرار می‌شود اما چندان به گوش مردمی که خود را تا نقطه صفر مرزی رسانده‌اند، شنیده نمی‌شود. در این بین مدام صدای آژیر آمبولانس‌ها هم بلند می‌شود و افراد گرمازده با شرایط وخیم به سرپل‌ذهاب منتقل می‌شوند.

یکی از امدادگران هلال‌احمر حاضر در محل، شرایط را دشوار توصیف می‌کند و می‌گوید: «از ظهر و در همین سه،چهار ساعت، بیش از صد مراجعه‌کننده داشتیم. برخی با سرم و دارو حال‌شان بهتر می‌شود اما بسیاری را باید به بیمارستان منتقل کرد. با همه این شرایط اما کسی حاضر نمی‌شود مرز را ترک کند.

البته مدیریت هم ضعیف بود و باید زودتر به مردم اطلاع می‌دادند.» تاییدیه این سخنان اما به‌وضوح در فضای اطراف نقطه مرزی مشخص است؛ خانواده‌های زیادی کنار هم در حال استراحت هستند و با هر کدام که وارد صحبت می‌شوید بلافاصله از شرایط سخت خود سخن می‌گویند. گرمای هوای، بلاتکلیفی و ازدحام فصل مشترک این سخنان است و جالب اینکه تعدادی از آنها حتی پاسپورت هم همراه خود ندارند. 

ازدحام شب در آن‌سوی مرز
عصر تا اوایل شب جمعه ۱۸ شهریور، مرز خسروی برای مردم عادی بسته است اما پزشکان، امدادگران و تعدادی از خبرنگاران امکان عبور از مرز را می‌یابند. در چنین شرایطی اما صف‌های عبور از مرز هم همچنان طولانی است و افراد زیادی می‌گویند که چندین ساعت است انتظار عبور را می‌کشند. بررسی‌ها و بازرسی‌های بدنی چندان جدی و پیچیده نیست و پس از آنکه مامور مرزبانی عراق مهر کشورش را روی گذرنامه می‌زند، گذر از دالانی باریک ما را  به فضای آن سوی مرز می‌رساند.

به فاصله چند متر، تابلوهای خوش‌آمدگی و تصاویری از سردار «قاسم سلیمانی» به همراه «ابومهدی المهندس» خودنمایی می‌کند؛ تصاویری که البته تا خود نجف و در هر ایست بازرسی و موکبی هم دیده می‌شوند. اگرچه جمعیت زیادی در نقطه صفر مرزی متوقف شده‌اند اما این سوی مرز هم ازدحام دیگری برپاست.

فضایی که با نام گاراژ خوانده می‌شود، پر از جمعیت است و هر چند دقیقه یک‌بار هم اتوبوس یا مینی‌بوسی به سمت نجف، سامرا یا کربلا حرکت می‌کند. هر چه اتوبوس می‌رود اما انگار جمعیت تغییر چندانی نمی‌کند. ساعت حدود ۱۰ شب است و همچنان تا چشم کار می‌کند زایران نشسته یا حتی خوابیده دیده می‌شوند.

اینجا هم البته مدام آژیر آمبولانس‌ها بلند می‌شود و افراد آسیب‌دیده از ازدحام یا گرما را با خود به نزدیک‌ترین مرکز پزشکی می‌برند. زبان رسمی همچنان فارسی است و از زایران گرفته تا ماموران و حتی راننده‌های عراقی، با کلمات فارسی به کار خود مشغول هستند.

بی‌نظمی، گرمای هوا، گرد و خاک شدید، انتظارهای چندین ساعته و حتی بیماری و بدحالی، اگرچه مشهود و خستگی در چهره افراد هم نمایان است اما کمتر کلمه‌ای از اعتراض یا نارضایتی شنیده می شود؛ با هر کسی هم که سر سخن باز می شود از شعف درونی یا اشتیاق برای برنامه‌های روزهای آتی صحبت به میان می آید. گویی همه خود را برای این شیوه از برخورد و شرایط آماده کرده‌ بودند یا اینکه در چنین شرایطی گلایه، اعتراض و ناخشنودی را چندان مهم و بزرگ نمی دانند.
 

دگرگونی در پیاده‌روی اربعین

محمد  باقرزاده:  حوالی عمود ۱۰۰ و در مسیر پیاده‌روی نجف تا کربلا کنار موکبی نشسته و حرکت مردم را تماشا می‌کند؛ می‌گوید که همین راه رفتن عادی مردم خود بزرگ‌ترین قدرت‌نمایی است و بلافاصله با تاکید می‌گوید: «و از همین هم می‌ترسند.» صحبتش که گرم می‌شود کارت رزمندگی‌اش را نشان می‌دهد که تعداد ماه‌هایش از طول دوران جنگ هم بیشتر است. همچنان‌که کارت را نگاه می‌کند، می‌گوید که ۷ سال پیاده‌روی کربلا آمده و در موکب‌ها خدمت کرده اما مثل امسال را ندیده است: «بحث فقط گرما و ازدحام نیست. دستی در کار است.» جمله‌اش تمام نشده سکوت می‌کند و چند ثانیه بعدش با لحنی آرام‌تر ادامه می‌دهد که همه ‌چیز را نمی‌توان گفت. مشابه این نگاه‌ در بین ایرانیان حاضر در این مراسم کم نیست. 

«چیزی تغییر کرده و هیچ سالی این‌طور نبوده است»؛ فصل‌ مشترک سخنان بسیاری از در مرزماندگان، منتظران در صف‌های چند ساعته و طولانی برای ورود به شهرهای عراق و همچنین زایران رسیده به نجف و کربلا همین یک جمله است. پیدا کردن کسانی که برای بار چندم به این سفر می‌آیند، کار دشواری است و تقریبا همه هم روی همین یک موضوع تاکید دارند که امسال شرایط متفاوت از تمام سال‌هایی است که آمده‌اند، اما این مشکلات دقیقا چیست و ریشه این دگرگونی در چنین مراسمی از کجا می‌آید؟ مردم حرف‌های زیادی دارند. 

از انتظار شبانه‌روزی تا کرایه‌های چندبرابری
حوالی عصر جمعه هفته پیش و در دو سوی مرز خسروی ازدحام عجیبی شکل گرفته است؛ در یک‌سمت افراد زیادی چندین ساعت و حتی شبانه‌روز را به انتظار باز شدن مرز در گرما و خاک گذرانده‌اند و در سمت دیگر هم ردشدگان از مرز، از انتظار برای ورود به شهرهای نجف، کاظمین و کربلا خسته شده‌اند. مردی حدود ۴۵ ساله به همراه همسر و دو فرزندش هم این انتظار در سوی مرز را تجربه کرده و حالا به ابتدای صفی که زایران را به کربلا می‌رساند، رسیده است. نقطه صفر پس از مرز و حوالی ۹ شب است اما آن‌طور که عباس می‌گوید این چهارمین روز سفر این خانواده از اراک به سمت کربلاست. خانواده عباس یکسال پیش از همه‌گیری کرونا هم این مسیر را آمده بودند، اما شرایط کنونی قابل مقایسه با آن سال نیست: «الان نزدیک به سه روزه که ما همین چند صدمتر اطراف مرز هستیم. دو روز طول کشید تا از مرز رد بشیم و الان هم یک روزه که این طرف معطلیم. حالا خدا را شکر، الان انگار ماشین هست ولی از صبح حتی یک ماشین هم نبود. سواری‌ها هم از ۵۰ هزار دینار می‌گرفتند تا هرچ قدر که زورشون برسد.

یعنی کرایه مرز تا کربلا از یک میلیون تومان شروع می‌شد تا دو، سه برابر. قبلا ولی اصلا این‌طور نبود. این صحرا پر از اتوبوس و ون و ماشین بود.» همین‌طور که از سختی‌های این چند روز می‌گوید صف هم کم‌کم پیش می‌رود و در نهایت با نفری ۳۰هزار دینار عراقی سوار مینی‌بوس قدیمی به سمت کربلا می‌شوند. در این دشت خاکی شروع خاک عراق از سمت مرز خسروی، روایت‌ها تا اندازه‌ای مشابه است و آنها که پیش‌تر این سفر را تجربه کرده‌اند از نبود اتوبوس و ماشین در حیرتند. همه می‌گویند که سال‌ها پیش طی کردن این مسیر از حرکت بین دو شهر در یک استان ایران هم راحت‌تر بوده است. این روایت‌ها اما همه مربوط به همان روزهایی است که این اعتراض‌ها به گوش رییس‌جمهوری و دیگر مقامات ارشد هم رسیده بود و حتی «ابراهیم رییسی» هم در نامه‌ای از مسوولان خواسته بود که به این مشکلات رسیدگی  کنند. 

مسائل داخلی عراق ریشه مشکلات مرزی است؟
گرمای نزدیک به ۵۰ درجه، صف‌های طولانی و ازدحام؛ این خلاصه وضعیت نجف در چهار روز گذشته است. زبان رسمی کوچه و خیابان و صحن حرم فارسی است و در هر چند صدمتر هم بخشی از خیابان، پارکینگ یا ساختمان‌های نیمه‌کاره به خوابگاه و محل استراحت تبدیل شده است. در این ازدحام و در طول صف‌های پرتکرار، پیدا کردن هم‌صحبتی کار دشواری نیست و به راحتی می‌شود در فاصله چند متر به افرادی با مشخصات مختلف رسید؛ کسانی که در هفته گذشته از مرز گذشتند، آنها که به تازگی شرایط مرز را تجربه کردند، افرادی که تجربه سال‌های پیشین را دارند، آنها که جای خواب راحتی ندارند، گرمازده‌ها و... به‌طور کلی برای هر پرسشی به ‌راحتی می‌توان به افرادی با تجربه دقیق و تازه برای پاسخ رسید. «مرتضا» جوانی است که سه روز گذشته را در نجف گذرانده، اما نتوانسته در این سه شب جای مناسبی برای خواب پیدا کند: «هر موکبی را که رفتم، جای سوزن‌ انداختن نبود و یکی، دو جا هم که به نسبت خلوت بود کولر مناسبی نداشت. فکر می‌کنم به خاطر این باشد که امسال جمعیت خیلی زیاد است. خیلی امسال شلوغ است.

نجف سال‌های قبل اصلا این‌طور نبود.» آمار رسمی اما چندان با این گفته همخوانی ندارد و دست‌کم سال‌های دیگری هم بود که در همین حدود و حتی بیش از ۲ میلیون نفر از ایرانیان به عراق سفر کردند. همراه مرتضا که او هم‌محله‌اش در اصفهان است اما می‌گوید که شاید کم‌کاری دولت عراق هم باشد: «بالاخره تا همین چند روز پیش در عراق حالتی شبیه جنگ داخلی بود و برخی گروه‌ها با این مراسم همراه نیستند. شنیدم که در دولت عراق کارشکنی‌هایی بوده و حتی به ایران هم اجازه ندادند که اتوبوس و مواد مورد نیاز را زیاد بفرستند. دو، سه سال پیش، توی همون سمت مرز عراق پر از اتوبوس ایرانی و عراقی بود که اصلا کرایه هم نمی‌گرفتند اما امسال هیچ ماشینی نبود.» کمبود اتوبوس و خودرو برای انتقال زایران از مرزهای مختلف به شهرهای عراق، بخش مشترک صحبت‌های بسیاری از افراد است که هر کدام هم دلایل مختلفی را درباره ریشه این مشکل مطرح می‌کنند.

«عبدالرضا» که نیروی یکی از نهادهای دولتی ایران است و در سال‌های گذشته هم در روزهای اربعین در عراق بوده، اما بخشی از مشکلات را به کم‌کاری دولت ایران یا کم‌تجربگی برخی مسوولان نسبت می‌دهد: «اینها انگار نمی‌دانستند که باید چه کاری انجام دهند یا اینکه نتونستند برنامه‌ها را پیش ببرند. یک‌مرتبه جمعیت زیادی به مرزها رسید بسیار بالاتر از اعداد و ارقام مدنظر مسوولان بود. شاید به خاطر تعطیلی‌های آخر هفته بود که یک‌ مرتبه تا این اندازه همه ‌چیز به هم ریخت و خب وقتی این ازدحام رخ دهد هم در مرز مشکل پیش می‌آید، هم در انتقال زایران و تردد و هم تامین غذا و محل استراحت.» او می‌گوید مردم عراق و موکب‌داران عراقی که تغییر و تحول نداشتند پس حتما ریشه مسائل به رفتار دولت ایران و تا اندازه‌ای هم برخوردهای دولت عراق و میزان همکاری‌اش با ایران برمی‌گردد. 

در این بین البته کسانی که در یکی، دو روز گذشته از مرزها رد شده و به خاک عراق رسیدند، می‌گویند که هم معطلی مرز از بین رفته و هم اینکه راحت‌تر و با کرایه‌ای کمتر به شهرهای نجف و کربلا رسیده‌اند. 

مراجعه ۳هزار گرمازده در هر ساعت به درمانگاهی در نجف
در مسیر پیاده‌روی نجف تا کربلا و حدودا به فاصله هر صد عمود یکی از موکب‌های خدماتی هلال احمر ایران است که در هر کدام از این مراکز، روزانه چند هزار نفر برای رفع مشکلات جسمی و سلامتی خود مراجعه می‌کنند. صحبت با بعضی از  این افراد که شرایط بهتری دارند یا همراهان آنها، بار دیگر بحث را به گرمازدگی و مشکلات تغذیه و کمبود استراحت می‌کشاند. یکی از این مراکز درمانی هلال احمر هم در صحن‌ حضرت فاطمه زهرا (ع) در حرم امام علی (ع) است در ظهر دوشنبه پر از جمعیت است. ورودی این مرکز درمانی بخش تریاژ است که مساله بسیاری از مراجعه‌کنندگان را به صورت سرپایی و قرص و داروهایی ابتدایی درمان می‌کند اما آنها که شرایط حادتری دارند به سمت پزشکان متخصص و چندین تخت این مرکز درمانی روانه می‌شوند. 

آن‌طورکه کارکنان این مرکز درمانی می‌گویند در هر ساعت سه تا چهار هزار نفر به این مرکز مراجعه می‌کنند که مشکل حدود سه هزار نفر با همان داروهای بخش تریاژ حل می‌شود، اما بیش از ۷۰۰ نفر هم در هر ساعت نیاز به مراقبت و درمان بیشتر دارند. با یک حساب سرانگشتی در ۲۴ ساعت شبانه‌روز حدود ۷۰ هزار نفر به این مرکز مراجعه می‌کنند که مشکل بخش وسیعی از این افراد، گرمازدگی، خستگی و گرفتگی عضلات است. آن‌طور که کارکنان این مرکز درمانی می‌گویند در سال‌های گذشته میزان مراجعه چنین افرادی در ساعت حدود یک‌سوم شرایط کنونی بوده است: «هر کدام که شرایط‌شان را توضیح می‌دهند سخن‌شان به نبود جای مناسب استراحت و خستگی مرز و مسیر برمی‌گردد؛

بالاخره امسال مشکلاتی بوده و این مسائل خود را در مراجعه افراد به مراکز درمانی هم نشان می‌دهد. البته یکسری هم خودشان رفتار عجیی دارند؛ ما در هر ساعت حدود ۱2-۱0 کودک مراجعه‌کننده هم داریم. یعنی بچه سه ماهه، دو ماهه را با خودشان به این گرما و مسیر آورده‌اند. واضح است که بچه چند ماهه نمی‌تواند این گرما و این ازدحام را تحمل کند اما این رفتارها هم هست.» با هر فردی که در این مرکز درمانی و چندین مرکز مشابه در مسیر نجف تا کربلا هم که هم‌صحبت می‌شویم به همین خستگی و شرایط سخت عبور از مرز و مسیر طی‌شده هم به عنوان ریشه مسائل درمانی بسیاری از مراجعه‌کنندگان اشاره می‌کنند. 

پدری که برای پیدا کردن فرزندش به کربلا رسیده است
طبقه منفی دو حرم امام علی(ع) آشپزخانه بزرگی است که غذای بسیاری از مواکب آنجا پخته می‌شود و به نظر می‌آید بخش زیادی از کمک‌های دولت که در اخبار هم آمده است، مستقیم به این مراکز و موارد مشابه ارسال می‌شود. هم‌صحبتی با زایران و پیگیری ریشه دگرگونی و مشکلات امسال ایرانیان سفرکرده به عراق، ما را به اینجا می‌رساند اما در این فضا روایت یک نفر متفاوت است. «محمدرضا عرب اسدی»، کارمند شرکت گاز در ایران و در حسین‌آباد کالپوش از استان سمنان است که با مسائل و مشکلات فراوان خود را به مرز و در نهایت این آشپزخانه بزرگ رسانده تا برای مهم‌ترین مساله سه ماه گذشته‌اش کمک بخواهد: «سه ماه پیش دخترم زاهر عرب اسدی، ۶ ساله در کنار جنگل و در همین استان سمنان به ناگهان گم شد و هر چه در این سه ماه دنبالش گشتیم و به هر جا مراجعه کردیم، به جایی نرسیدم تا اینکه حالا خود را به اینجا رساندم که از امام حسین کمک بخواهم؛ همه مشکلات سفر و سختی‌ها فدای یک تار موی دخترم و تنها خواسته‌ام برگرداندن صحیح و سالم دخترم هست. سه ماه است که نه خواب ندارم و نه زندگی و تاکنون به هیچ‌ جا هم نرسیدم.» او قصه و روایت مفصلی دارد اما تاکیدش بر ناچیز بودن این مشکلات در راه هدفش است؛ موضوعی که پایان سخنان بسیاری از افراد دیگر هم تکرار می‌شود./ اعتماد